PARKİNSON HASTALARI İLE AMERİKA’DA UYGULANAN SON YÖNTEMLERLE SES VE KONUŞMA PROBLEMLERİ ÜZERİNE ÇALIŞMAKTAYIZ. AŞAĞIDA OKUYACAĞINIZ BİLİMSEL MAKALE PARKİNSON TEDAVİSİNDE KULLANDIĞIMIZ LSVT TEKNİĞİNE DAİR ÇEVİRİLMİŞ ÖZEL BİR MAKALEDİR.  

Parkinson ve LSVT (İngilizce’den Çevrilmiş çok özel bir bilimsel makale- Ümmühan Erkoç)

LEE SİLVERMAN SES TEDAVİSİNİN (LSVT) GELİŞTİRİLMİŞ VERSİYONUNUN PARKİNSON

                                   HASTALIĞINDAKİ SES VE KONUŞMA ETKİSİ

Amaç  :   Bu çalışma,Lee Silverman Ses Tedavisinin geliştirilmiş bir versiyonunun , Parkinson hastalığındaki  ses  seviyesi ve konuşma özelliklerine olan etkisini  değiştirmeden tedavi sıklığının değiştirilebileceğini göstermek amacı ile gerçekleştirilmiştir.

Metod :  12 adet Parkinson hastası geliştirilmiş LSVT (LSVT-X) metodu ile tedavi edilmiştir.Bu metod LSVT’ye benzer ancak 8 hafta boyunca haftada 2 adet 1-saatlik seans şeklinde gerçekleştirilmiştir.Ayrıca egzersizlerle de desteklenmiştir.Tedavi  öncesinde ,sonrasında ve tedavi tamamlandıktan 6 ay sonra ses geçirmeyen bir kabinde konuşma kayıtları yapılmıştır.4 değişik görev için ses yüksekliği  ölçülmüş ,ve veri daha önce yapılmış olan geleneksel LVST çalışması (4 hafta boyunca haftada 4 defa çalışma)ile karşılaştırılmıştır.İki örneklemden de ses kayıtları alınarak,dinleyicilere notlandırması için verilmiştir. Ses kayıtları standart bir metinden cümleler içermektedir.LSVT-X katılımcıları Ses Bozukluk Index’ini (?)her kayıtta tamamlamışlardır.

Sonuç  verileri :  LSVT-X katılımcılarının ses yüksekliği tedavi sonrasında 8 dB yükselmiştir.Tedaviden 6 ay sonra da seslerinin 7.2 dB daha yüksek olduğu görülmüştür.Ayrıca dinleyiciler konuşmada hissedilebilir iyileşme olduğunu görmüşlerdir.

Sonuçlar :  LSVT-X ses yüksekliğini başarılı şekilde arttırmıştır.Bu sonuç , daha önce elde edilmiş olan LSVT  sonuçları ile  de tutarlıdır.Ayrıca , LSVT-X Parkinson hastalarındaki sesdeki bozuklukları gidermiştir ve konuşmayı  iyileştirmiştir. LSVT-X’in etkinliğini daha doğru bir şekilde ölçebilmek için daha geniş kapsamlı çalışmalar yapmak gereklidir.

    Geçmiş 15 yılda,Parkinson hastalığındaki ses ve konuşma için LSVT en etkin metod olarak belirlenmiştir.Serebral Pulsi ve Down Sendromlu çocuklarda da ses ve konuşma bozukluklarını düzeltmiştir.LSVT hakkında yapılan tüm çalışmalar,haftada 50-60 dk.lık 4 seans,toplamda 4 hafta,üzerine gerçekleştirilmiştir.Bu çalışmlar LSVT çalışmasının konuşma ve ses üzerindeki etkilerini incelemişlerdir.Ayrıca LSVT’nin yüz ifadesi ,yutkunma ve sinir sistemi  üzerinde de  etkileri  olabilir.

Ancak Parkinson üzerindeki etkileri tam belli değildir.Daha sonraki çalışmalarda ise daha sık tedaviler göz önüne alınmıştır.Bu çalışmalar ise öncekilerden farklı sonuçlara vararak,tedavilerin Parkinson hastalığı üzerinde de etkili olduğunu belirtmiştir.Şu andaki inanç,LSVT’nin başarısında tedavinin yoğunluğunun ,sıklığının (haftada   4   defa,  1 ay  boyunca),ve uygulanma yöntemlerinin etkili olduğudur.Konuşmanın daha natürel bir hale gelmesi için ,diğer ses ve konuşma tedavileri,daha yoğun çalışma gerektirmektedir.

   Uzun zamandır inanılan başka bir görüş de,Parkinson’daki konuşma ve ses yapısının,kaslardaki sertlik ve hareketsizlik ile ilgili olduğudur.Parkinson’da gırtlak kaslarının etkilenmesi söz konusudur;

bu da sesin kuvvetini etkiler. Ancak , Parkinson hastalığı ile ilgili yapılan araştırmalar,bu zorlukları aşmanın neden zor olduğunu da ortaya çıkarmıştır.Örneğin ,kasların yavaşlamasının sonucu olarak dışarıdan gelen bir uyarıya cevap verme hızı ile içeriden gelen bir uyarıya (kişinin kendisinin bir şeyi yapmayı  istemesi)arasında fark ortaya çıkmaktadır.Bu Parkinson’un da özelliklerinden biridir.Kaslarla ilgili problemlerin beyine ve beyinden sinyallerin taşınması ve beyinde komutları oluşturan merkezdeki eksikliklerden ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bu görüşler beyin görüntülenme çalışmaları ve hücre çalışmaları ile desteklenmiştir.

    Konuşma ile ilgili olarak yapılan çalışmalar,ses kısıklığı olan kişilerin seslerini yeterince yükselttiklerini düşündüğünü göstermektedir.Ancak aslında seste kısıklık mevcuttur.Hastlar bu iddialarına öyle inanırlar ki kendilerinin sesinin kısıldığı yerine ,eşlerinin kulaklarını duymadığı konusunda ısrarcı olurlar. Konuşma ile ilgili eğitimler kasların zayıflığını giderecek şekilde olmalıdır. Bunun için daha yüksek ses çıkarmak için hastalar daha fazla efor harcamalıdır. Bunun için beyindeki merkez de uyarılmalıdır. Bunu yanı sıra yardımcı olacak diğer beyin mekanizmaları da kullanılmalıdır.Bu yaklaşınmdan esinlenerek ,LSVT Parkinson hastalarına seslerin seviyesinin farkında olmalarını sağlar.Bir ay sonunda hastalar daha yüksek sesle konuşur hale gelirler.

    Parkinson hastalığındaki davranışsal  tedavi ,hastanın bağırdığını düşündüğünü ve efor gerektiren bir seviyede konuşmasına alıştırmak ile ilgilidir.Hastaya bağırma olarak gelen,diğelerine  normal olarak gelecektir.Ses  seviyesi beyindeki  mekanizma tarafından yavaşlatılsa da,Parkinson  hastası elinden geldiğince  bunu değiştirmeye çalışmalıdır.Tedaviler,Parkinson  hastasının nasıl yüksek ses çıkartabileceğinin öğretilmesi ile ilgilidir.Hasta daha yüksek ses çıkartması için kendini motiveedebilmelidir;tedavi bunu öğretmelidir.Bu motivasyon ve tekrarlar ile başarılı olunabilir.Bir çok tekrar etmek,daha sonra otomatik hale gelmesini,gerekli olan çabanın azalmasını ve daha normal görünmesini ve hareketle alışmayı sağlayacaktır.Tüm bu çalışmalarda pratik yapmanın yoğunluğu önemlidir.Tekrar etme ,yoğunluk ve çok pratik yapma prensiplerini birleştiren LSVT,yüksek ses ile konuşmanın yapay bir durumdan daha normal bir duruma dönüşmesini sağlamaktadır.(Seda’nın notu: Benim anladığım şu ki:Çok sesli bağırır gibi konuşmaya uğraşmak lazım;zamanla buna vücut kendini şartlayıp alışıyorİ:nasıl herkese normal konuşurken;anneanneme bağırarak  konuşuyoruz; demek  ki sizin de normalde bağırarak konuşmaya alışmanız gerekiyor.Bu da çok pratik ve egzersiz istiyor.

Günlük iletişim için ses seviyesini yükseltmenin yanı sıra,LSVT konuşma esnasında ,ses kalitesi,konuşmanın anlaşılabilirliği  ve yüz ifadeleri ile ilgili de değişiklikler yaratmaktadır.LSVT’nin bu etkileri yüzdeki kasların da gırtlaktaki ve nefes alma ile ilgili olan sinir yapıları ile ilintili olması sonucu olabilir.Sistemler arasında bu ilinti,sesteki artışın,yüz ifadesindeki  iyileşmelere sebep olmasını da açıklar.Yakın zamanda yapılan sinirsel görüntüleme çalışmaları,LSVT’den sonra beyin faaliyetlerinde artış göstermiştir.Demek ki sesin artması ile beraber ,hareket sistemlerinde de aktivasyon ortaya çıkmaktadır.

LSVT  üzerinde sertifikalı  tüm konuşma terapistleri  4 hafta boyunca ,haftada  4 seans yapmak üzere eğitilmişlerdir.Tedavi çıktılarının kalitesini koruyabilmek için ,LSVT markası tedavide sadece bu şekilde uygulandığı zaman kullanılabir.Ancak ,değişik çalışma koşullarındaki terapistler için,bu sıklığı korumak bir problem olabilir.Sonuç olarak,çalışan veya terapiste gitmekte sorun yaşayan harstalar  için de bu program zorluk yaratabilir.Sonuç olarak haftada  daha az seans gerçekleştirilebilir.Ancak,LSVT tedavisinin sıklığının değiştirilince sonuçlarının ne olduğu ile ilgili çalışmalar azdır.Klinik dünyanın gerçeklerinden yola çıkarak,LSVT’nin yukarıda belirtildiğinden daha esnek şekilde de uygulanabileceğini  araştırmak gereklidir.LSVT’nin mevcut programı (16 adet bir saatlik seans, 4 haftada yapılacak),başarılı öğrenme için gereklidr. Ancak, tedaviyi daha uzun süreye genişletmek ( 8 hafta boyunca haftada iki seans )de kendi içinde faydalar barındabilir.

Bu çalışmanın amacı,LSVT’nin geliştirilmiş bir halinin ,LSVT-X’in etkisini araştırmaktır.LSVT-X aynı miktarda süreyi (16 st),daha uzun zaman yaymaktadır. 8 hafta boyunca  1saatlik seanslar göz önüne alınmaktadır. Bunun yanı sıra evde pratik ve çalışmaların yapılması da önemlidir. Haftada iki defa buluşmak tedaviyi belli bir yoğunlukla devam ettirirken muayenehanede  harcana zamanı da azaltmaktadır.Ancak evde çalışma ile desteklenmesi  gereklidir. Ev çalışmaları opsiyonel değildir;zorunludur. Tedavinin önemli bir kısmıdır.Hastalar muayenehaneye gittikleri zanan günde bir defa (5-10 dk.)gitmedikleri zaman ise günde iki defa (20-30 dk)pratik yapmalıdırlar.  Bu pratiklerin takibi çalışmamız esnasında sıkıca yapılmıştır.

Tedavinin etkilerini incelemek  amacı ile ses seviyesi,sesdeki problemler ve iletişim becerisi ölçülmüştür.Değerler klasik LSVTçalışmaları ile karşılaştırlmıştır.Ses seviyesi  buradaki en somut ölçülebilir değerdir.İletişimdeki ölçümler hastanın kendisi ile ilgili gözlemleri ve başkaları tarafından gözlemleri sonucu oluşturulmuştur.Çalışmamız esnasında bununla ilgili olarak aşağıdaki soruları sorduk:

1-LSVT-X tedavisinden sonra  ses seviyesinde belirgin değişiklik oldu mu?

2-6 ay sonra halen gözlemlenebilir değişiklik  var mıydı ?

3- LSVT-X çalışması LSVT çalışması kadar başarılı oldu mu ?

4-İletişim ile ilgili diğer fonksiyonlarda iyileşme oldu mu?

Metod:

Katılımcılar:

Parkinson hastası olarak teşhis edilmiş,15 adet katılımcı (10 ekek,5 bayan) LSVT-X çalışmasına katılmıştır.Tüm katılımcılar onam formunu imzalamıştır ve tedaviye ücretsiz olarak katılmışlarıdır.Tüm katılımcılar  LSVT-X  grubuna  dahil edilmişlerdir; sonuçlar çönceki çalışmaşar ile karşılaştırılacaktır.Ancak çalışmaya olan ilgilerinin ve motivasyonlarının bir önceki çalışma ile tutarlı olup olmadığından emin olmak için ,katılımcılar 1 aylık veya 2 aylık çalışma grubuna tesadüfi olarak yerleştirilecekleri söylenmiştir.  Tüm   katılımcılar iki gruba da katılma konusunda isteklilik göstermişlerdir. Çalışmanın  sonunda ,tüm katılımcılar çalışmanın içeriği hakkında bilgilendirilmişlerdir. Çalışma esnasında bir katılımcı ,ilgisiz bir tıbbi durum nedeni ile çalışmadan ayrılmıştır. İki katılımcı ise Parkinson dışında durumlar  (serebral palsi vb) yaşadıkları için gruptan ayrılmışlardır.

Nihai katılımcı grubu olan 12 kişi (9 erkek 3 bayan) çalışma öncesinde  ve sonrasında ,aynı araştırma ekibi tarafından  daha önceki çalışmalardaki sonuçlara karşı değerlendirilmişlerdir.Önceki  iki çalışmada iki grup hasta vardır: 15 hasta geleneksel LSVT  tedavisini almıştır.15 hasta ise hiçbir tedavi almamıştır. Tüm hastalar çalışmaya katılmadan çnce bir doktoru görmüşler ; çalışmaya  katılması uygun görülmeyenler çalışmadan çıkartılmıştır.iki çalışmadaki hastalar da çalışma esnasında   Parkinson ilaçlarına devam etmişlerdir. Tüm hastalar değerlendirme ve testleri bağımsız şekilde gerçekleştirebilmişlerdir. Tüm hastalarda Parkinson’a özel konuşma  ve ses karakteristikleri mevcuttur.Bu özellikler üç konuşma terapisti tarafından değerlendirilmiştir. İstatiktiksel  analizler ise mevcuttur ve bir önceki çalışma karşılaştırılmıştır. Fark tespit edilmemiştir. İki çalışmadaki grup yapıları birbirine benzemektedir. Katılımcılar Tablo 1’de verilmiştir.

Parkinson Ses Tedavisi :

X-PD grubundaki hastalar 8 ardışık hafta boyunca,haftada 2 defa 1 saatlik LSVT tedavisi görmüşlerdir.Tedavi klasik LSVT yöntemleri uygulanmıştır.Kısaca ,LSVT yüksek eforlu,yüksek sesli  tekrarları içerir.Uzun uzun söylenen  – aaaaaaaaa-   lar (15 tekrar)  sesin alçaltılıp yükseltilmesi ile ilgili çalışmalar yapılır .Fonksiyonel özellikteki cümleler tekrarlanır .(10 adet cümle 5 er defa tekrar edilir).Bu günlük çalışmalar tedavi  seansının  yarısını oluşturur. 4 hafta içinde takip eden tedavilerde tekrarlanan sesler uzatılır ve daha karmaşık hal alır. Tedavi sürecinin ikinci kısmı ses yoğunluğunun ve kelime karmaşıklığının arttırıldığı dönemdir. Tipik LSVT  programındaki gibi,katılımcılar tedavi günlerinde her gün 5-10 dk.ödev yapmışlardır.Tedavi olmayan günlerde 20-30 dk   ödev yapmışlardır.Her seansda,yapılacakları anlatan,ödev kağıtları dağıtılmıştır.Tedavi seanslarını daha uzun süreye yaymanın ötesinde ,LSVT-X  ödevlere de dayalı bir sistemdir.(LSVT-X de 40 ödev vardır)Ek’de iki tedavinin karşılaştırlmasını görebilirsiniz.Ev ödevleri opsiyonel değildir;yapılması gereklidir.Terapist her tedaviye ödevlerin kontrolü ile başlamaktadır.

Veri Toplama :

Katılımcılar terapi öncesi haftada iki defa kayıt altına alınmışlardır (pre1 ve pre2). Hemen tedavi ardındaki hafta da iki veri toplanmıştır.(post1 ve post2).Tedavi ardından 6 ay sonra iki veri daha toplanmıştır(takip1-takip2).Akustik veriler ses geçirmez bir kabinin içinde toplanmıştır.Veri toplama koşulları bir önceki çalışma ile aynıdır.Terapistler veri toplamada kullanılmamaışlardır.Katılımcılar ,çeşitli sesler çıkarmışlar,paragraflar okumuşlar,basit bir resmi tasvir etmişler ,rahat şekilde konuşmuşlardır.Geçmiş çalışmalarda olduğu gibi,katılımcılar seslerini yükseltme yönünde uyarılmamışlardır.Parkinson’da görülebilen değişkenlikleri takip edebilmek için kayıtlar iki boyunca gerçekleştirilmitir.Katılımcılar ilaçlarını almaya devam etmişlerdir.Kayıtlar ilaçlar alındıktan 1 st.  Sonra gerçekleştirilmesine dikkat edilmiştir.Tüm katılımcılardan aynı anda kayıt alınmaya dikkat edilmiştir.

Akustik veri,başa takılan mikrofon ile toplanmıştır.Mikrofon konuşmacının ağzından 8 mm. İleride konumlandırılmıştır. 2 bantlı bir kasete kayıtlar gerçekleştirilmiştir. Her bantın hızı 22.5 kHz dir. Ses yüksekliği yüksek kalite bir ses ölçer ile kaydedilmiştir.Ses ölçer konuşmacının ağzından 30 cm öteye yerleştirilmiştir. Ses ölçme verisi elle toplanmıştır.Bu metodda  veri toplayıcı 1 sn aralıklarla en yüksek ses değerini kaydetmektedir; ayrıca ses ölçer ile konuşmacı arasında mesafede sürekli kontrol  edilmektedir. Kişilerin ses ile ilgili psikolojik durumunu ölçmek için anketler doldurulmuştur.Anketler ,tedaviden 6 ay sonra doldurulmuştur. Bu ankette 30 soru bulunmaktadır.Sorular kişilerin konuşma ve ses ile ilgili fiziksel,fonksiyonel ve duygusal yönleri ile ilgilidir.(Örnek soru:Sesimi kişiler zor duyuyor).

Değerlendirmeler:

4 adet konuşma terapisi konusunda mastır öğrencisi,tedavi sonrasında konuşmadaki değişiklikleri dinlemek üzere görevlendirilmişlerdir.Dinleyiciler,bir paragrafın pre1 ve post1 seanslarındaki kayıtlarını dinlemişlerdir. 6 cümleden iki adedi tasadüfi olarak seçilmiştir.Sonuçlar istatiktiksel analize tabi  tutulmuştur.Terapi sesin seviyesin artırmak ile ilgili olduğu halde ,konuşma ve ses ile ilgili diğer unsurlarda incelenmiştir,çünkü ses yüksekliği ile ilgili objektif ölçümler zaten mevcuttur;dinleyicilerin katıldığı çalışmada başka unsurlar da bu nedenle vurgulanmaya çalışılmıştır.

Notlandırıcılar ses kalitesi,kelimelerin anlaşılabilirliği ve doğallığı değerlendirmişlerdir.Katılımcıları tesadüfi bir sıra ile dinlemişlerdir.Dinleyiciler ikinci kayıtın birincisinden daha iyiolup olmadığının kararını vermişlerdir.İkinci kayıt birincisinden iyi ise 0-50 arasında ,kötü ise -50-0 arasında ,aynı ise 0 şeklinde not vermişlerdir.Okunan cümleler de bir ekranda gösterilmiştir.

Konuşma terapistinden aldığınız notlar burada son buluyor.Ben çalışmanın devamını da buldum.Aşağıdadır.Ancak detaylı istatiksel  karşılaştırmaları vs atladım.Sonuçları ve önemli notları vurguladım.

İstatiksel analiz:

Bu analiz göz önüne alınan 4 görev (ses çıkartılması,metin okumak,kendi kendine serbest konuşmak,resim tasvir etmek)istatiksel analize tabi tutulmuştur.Bu analizde her dönemdeki çalışmaların ortalaması alınmıştır.(pre1 ve pre3 çalışmasının ortalaması alınmıştıripost1 ve post2 çalışmasını ortalaması alınmıştır .İstatiksel analizde tedavi öncesi ve sonrası değerler 4 görev için de değerlendirilmiştir.Sonuçlar aslında sınırlı sonuçlardır;çünkü gerçekten değerlendirilebilir olmaları için klasik LSVT tedabvisini alan veya hiç tedavi almayan veya alternatif başka bir tedavi alan gruplar ile  karşılaştırmaların da olması gereklidir. Bu nedenle bu tedavilerin önceki çalışmalardaki değerleri ile karşılaştırma yapılacaktır.

Tartışma

Bu çalışmanın amacı LSVT’nin geliştirilmiş bir versiyonu olan ve 1 ay yerine 2 ay süresince devam eden ve ev ödevleri ile desteklenen LSVT-X’in ,LSVT kadar etkili olup olmadığını incelemektir.Bu çalışmadaki 12 katılımcıdan alınan sonuçlara göre ,LSVT-X’in ses seviyesi  üzerinde etkili olduğu görülmüştür.Bu sonuç önceki çalışmalar ile de uyumludur.Ayrıca ses bozukluğu indeksinin gösterdiğine göre ,ses kalitesinde iyileşme olmuştur ve bu iyileşme  6 ay sonrada devam etmiştir.

LSVT ve LSVT-X arasındaki temel fark16 tedavi seansının 1 yerine 2 aya yayılmasıdır.Verilen ev ödevi miktarı ve seanslar arasındaki  zamanda farklıdır.X-PD grubundaki hastalarında LSVT hastaları kadar miktarda tedavi aldıkları öngörülürse ,sonuçların bu şekilde olması şaşırtıcı değildir.Terapist ile yüzyüze görüşme süresi aynı iken ,yapılan ev ödevi miktarı daha fazladır.Artan egzersiz miktarı ,LSVT-X tedavisini alan hastaların eski çalışmaların bazısına göre daha iyi performans göstermesinin de sebebi olabilir.LSVT-X tedavisini alan hastalar,yeni ses seviyesine alışmak için 4 yerine 8 hafta harcamışlardır;ayrıca iki kat daha fazla ev ödevi yapmışlardır (40 yerine 96 ev ödevi).Bu şekilde tedaviden 6 ay sonra daha iyi skorlar elde edebilmek mümkün olmuştur.

Terapist daha az sıklıkla görüşmek üzere sonuçları etkilememiştir. Daha az sıklıkla görüşmenin dezavantajı ,ilk seanslar arasında yapılan ev ödevlerinde  kullanılan ses yüksekliğini sağlayamamak olabilir.Ev ödevlerinde kullanılan ses yüksekliği hedeflenen ses yüksekliği olmalıdır.Bir işlem ne kadar çok tekrar edilirse,o derece alışkanlık gelişir. Bu nedenle alıştırmalar yapılması faydalıdır. Eğer ev  ödevlerindeki seviyeler,gerektiğinden az ise ,alışma gerçekleşmeyecektir.Kişi çok fazla bağırdığında da düşündüğü için ,görüşmeler az olduğu zaman,alışma zorlaşabilir.

Terapist ile daha az sıklıkla görüşmek sonuçları etkilememiştir.Daha az sıklıkla görüşmenin dezavantajı ,ilk seanslar arasında yapılan ev ödevlerinde gerekli ses yüksekliğini sağlayamamak olabilir.Ev ödevlerinde kullanılan  ses yüksekliğini  hedeflenen ses yüksekliği olmalıdır.Bir işlem ne kadar çok tekrar edilirse,o derecede alışkanlık gelişir.Bu nedenle alıştırmalar yapılması gerekmektedir.Eğer ev ödevlerindeki seviyeler,gerektiğinden az ise,alışma gerçekleşmeyecektir.Kişi çok fazla bağırdığını da düşündüğü için,görüşmeler  az olduğu zaman,alışma zorlaşabişir.

LSVT-X programı cazip olduğu halde,dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.Etkinlik açısından,hasta için de,terapist için de iş yükü daha fazladır.LSVT-X 96 adet ev ödevi gerektirir;normal LSVT  için  56 adet gerekir.Ödevlerde ,hastanın zevkine hitab edecek şekilde okumak için materyal verilir;ayrıca kişiye hitab edebilecek  üç adet sorması istenir.(Örnek ödev:Kızınızı çağırın ve ona tatili hakkında üç tane soruyu yüksek sesle sorun)Bu ödevleri hazırlarken terapistin fazlaca zaman harcaması gerekir.Ödevleri kontrol ederken de ,seanslar uzar.

Bir başka çalışmada tedavinin pozitif etkilerini kaybetmeden,daha da değiştirlebildiği görülmüştür.Bu çalışmada,Parkinson hastası olan 11 kişiye tedavi 3 değişik formatta sunulmuştur.(4 hafta boyunca haftada 4 defa,8 hafta boyunca haftada 2 defa,4 hafta boyunca haftada 2 defa).Çıktılar,ses yüksekliğini,ses kalitesinin korunduğu süreyi,tedavi sonrasında  ve 3 ay sonra ölçmüştür.Bu çalışmalarda da tedavinin faydalı olduğu görülmüştür.Ses seviyelerinde artış görülmüştür.Ancak 3 ay sonra,gelişmeler kaybolmuştur.Ancak metodolojideki ve veri toplama yöntemindeki farklılıklar nedeni ile söz konusu çalışma ile karşılaştırma yapılamamıştır.Örneğin,veri toplama esnasında,tedaviden önce hastalara yüksek sesle konuşmaları gerektiği söylenmiştir.Bu nedenle tedavi öncesi ve sonrası farklılıklar tam olarak ölçülemez.Ayrıca veri toplama LSVTsertifikası olan bir terapist tarafından yönetilen 4 öğrenci tarafından yapıldığı için geçerliliği değerlendirilmelidir.

Okuyucular,bu çalışmanın da bazı sınırlamalarından haberdar olmalıdır.Karşılaştırma için tarihi veriler çok olmadığı için ,karşılartırma için daha fazla çalışmaların yapılmasına gerek  vardır.LSVT’nin gerçekleştirilmesiiçin çeşitli değişiklikler değerlendirilmelidir.Değişik varyasyonların sunulabilmesi halinde,daha çok hastaya hitab ederek,maksimum fayda elde etmek mümkün olabilir.Daha düşük maliyetle daha fazla hastaya ulaşımı sağlayak metodlar ile ilgili olarak araştırmalar devam etmektedir.Veri toplamak için de bilgisayarlı sistemler geliştirilmektedir.Tedavilerin gerçekleştirilmesinin sağlayacak el bilgisayarı ve sanal terapist çözümleri geliştirlmektedir.Bu cihazlar hastanın ihtiyaçlarına göre kullanılabilirler.Ancak iki cihazda bir terapistin yerini alamaz.Ancak destek olarak kullanılabilirler.

Tedaviyi daha kolay,ulaşılması daha kolay ve daha verimli yapabilmek için araştırmalar devam etmelidir.LSVT-X umut verici bir çalışma olmasına rağmen,tam olarak geçerliliğini test edebilmek için daha çok katılımcı ile ,karşılarştırılmalı,2 yıla yayılan çalışmalar yapılmalıdır.Diğer tedavi yöntemleri geliştirilmesi ve tedavinin yutkunma ,yüz ifadesi ve konuşmanın anlaşabilirliğine etkilerinin araştırılması,gelecekte araştırma konuları olabilir.

Giriş

Ses kısıklığı Parkinson’da  bir problemdir.Araştırmaların gösterdiğine göre.Parkinson hastalığı olan kişilerden % 89’u konuşma  ve ses  bozukluklarıyla  karşı karşıyadır.Sesin kısılması ,monotonlaşması,kalınlaşması ve kelimeleri  tam olarak  söyleyememek bu sıkıntılardan bazılarıdır.Sonuç olarak Pakinson hastaları sağlıklı kişilere göre konuşmalara daha katılırlar,sosyal ortamlarda kendilerine güvenlerini kaybedebilirler.

Yıllar boyunca ,Parkinson hastalarında konuşma ve ses bozuklukları tedavi edilememişti.Denenen cerrahi ve medikal tedaviler sonuç vermemişti.Konuşma terapisinin Parkinson hastalarına da uyarlanabilmesi ile ilgili gelişmeler ,LSVT LOUD (Lee Silverman Ses Tedavisi)metodunun ortaya çıkmasını sğlamıştır.LSVT LOUD metodu,nefes miktarını,ses tellerinin hareketini,kelimelerin netliğini ve ağız açılmasını artırarak ,ses konuşma mekanizmasının düzelmesini sağlar.

Parkinson hastalığındaki konuşma ve ses bozuklukları

Parkinson hastalarında sesin kısılması ,monoton ve kalın ses durumunun ortaya çıkmasında birkaç neden vardır.Bir neden ,Parkinson ile zayıflayan motor (kas) sistemiile ilgilidir.Motor sistemin zayıflaması ile sertlik,titreme ,hareket yavaşlığı gibi problemler ortaya çıkar .Vücut uzuvlarında ortaya çıkan hareket  yavaşlığı ve ufak hareketler yapılması ile ilgil semptomlar  konuşma bozukluklarına  yol açabilir.Kaslardaki problemler ,nefes alma  sistemini,gırtlağı ve ağızdaki kasları etkileyebilir;bu da alınan nefes kapasitesini,ses yüksekliğini ve kelimelerin netliğini etkiler.

Parkinson’da  konuşma ile ilgili bozuklukların  bir başka nedeni de ,hastanın farkında olmaması olabilir.Bir çok hata sesin kısıldığının veya kelimeleri zor ifade ettiğinin farkında olmayabilir.Kendisinin kısık sesli konuşmak yerine ,eşinini kulaklarının duymadığını düşünebilir.Bu kişilere seslerini normal düzeye çıkarmalarını söylerseniz ;kendilerinini bağırdıkarını düşünebilirler;ama aslında normal ses düzeyine çıkmışlardır.Üçüncü bir neden ,hastaların kendilerini seslerini arttırmak için motive etmemeleridir.Bu problemler ,Parkinson hastalarının konuşma terapisine de dirençli  olmasına neden olur. Sonuç olarak ,konuşma terapisi ,Parkinson’da geçerli bir tedavi olarak kabul  görmemiştir.

LSVT LOUD

Geçmiş  15 yıl boyunca yapılan çalışmalar, LSVD LOUD metodunun, Parkinson tedavisinde etkili  bir metod olabiliceğini göstermiştir.Metodu kullananlar seslerinin yükseldiğini,tonlama problemlerinin düzeldiğini,ses kalitesinin arttığını ve bu değişikliklerin tedaviden sonra  2 yıl boyunca devam ettiğini ifade etmişlerdir. Son yapılan çalışmalar da ,metodun kelimelerin netliği ,yüz ifadeleri ve yutkunma üzerindeki etkinliğini göstermiştir.Ayrıca iki beyin görüntüleme çalışmasında da ,terapiden sonra beyinde ortaya çıkan pozitif değişiklikler  gösterilmiştir.

LSVT LOUD  gırtlaktaki ve onuşma sistemindeki diğer kasları uyararak  ses kısıklığını giderir.Amaç tektir:  YÜKSEK SESLE konuşmak .Bu tek amaca konsantre olarak ,nefes gırtlak ve kelimeleri söyleyebilme  fonksiyonu üzerinde iyileştirmeler gerçekleştirilir.Çalışma bağırma ile ilgili değildir; amaç sesi sağlıklı bir seviyeye getirmektedir.

Program  bir ay içerisinde gerçekleştirilecek 16 adet 60 dk lık seans ile uygulanır.Bu şekilde bir uygulama (haftada  4 adet 60 dk lık seans ) diğer  tedavilerden çok daha yoğundur;ancak kaslarla ve sinir sistemi  ile ilgili yapılmış diğer çalışmalar ile uygundur.En iyi sonuçları alabilmek için de gerekli  tempodur.Konuşma sistemini uyarmanın yanı sıra ,Parkinson hastalarının seslerinin düşük olduğunu anlamasını sağlar  ve onları daha yüksek sesle konuşmaya motive eder,onların yeni ses seviyelerine alışmasına yardımcı  olur. LSVT LOUD her aşamadaki  Parkinson hastasına uygulanabilir olmakla beraber ,erken ve orta seviyedeki hastalarda daha başarılı olur.

LSVT LOUD nasıl elde edilir ?

Sesinizde sıkıntı hissediyorsanız ,doktorunuza bildiriniz.Konuşma tedavisi için bir reçete isteyiniz.Eğer siz sesinizde fark hissetmediyseniz ama çevrenizdekiler hisstettiyse,onların yorumlarını dinleyiniz .Konuşma terapistleri  hastanelerde ,polikliniklerde  veya muayenehanelerde çalışabilirler.Tedavi için bir konuşma terapisti  ile direkt olarak görüşmelisiniz.Mümkün değil ise ,bazı eyaletlerde video konferans aracılığı ile görüşebilirsiniz.

Konuşma bozuklukları Parkinson hastaları için hayatın kalitesini azaltabilir.Hayatta iletişim çok önemlidir ve iletişim kabiliyetlerini de mümkün olduğu kadar devam ettirebilmek önemlidir.İletişim  kabiliyetleri arttıkça kişinin özgüveni ve kendine olan pozitif bakışı artar.

LSVT ile ilgili bilgi için,LSVT Vakfını arayabilir 888-438-5788 email çekebilirsiniz (info@lsvtglobal.com). Bu konuda daha çok bilgi edinmek için www.lsvt.pdf.org veya www.lsvtglobal.com sayfalarına ulaşabilirsiniz.